WxP
Staf në FV.AL
[FONT="]PREZANTIMI I PERMBAJTJES SE NENIT 4 TE KONVENTES EUROPIANE TE TE DREJTAVE TE NJERIUT*.[/FONT]
[FONT="]K.E.DR.NJ. ne nenin 4 te saj garanton ndalimin e skllaverise dhe punes se detyruar ose me shtrengim,duke parashikuar si vijon:[/FONT]
[FONT="]1.Askush nuk mbahet ne skllaveri ose roberi.[/FONT]
[FONT="]2.Askujt nuk i kerkohet te beje pune te detyruar ose me shtrengim.[/FONT]
[FONT="]3.Ne kuptim te ketij neni “puna e detyruar ose me shtrengim” nuk perfshin:[/FONT]
[FONT="]a.cdo pune qe kerkohet te behet ne rrjedhen e zakonshme te ndalimit te imponuar ne perputhje me dispozitat e Nenit 5 te kesaj konvente,ose gjate lirimit te tij me kusht prej ketij ndalimi;[/FONT]
[FONT="]b.cdo sherbim me karakter ushtarak ose, ne rastin e kundershtuesve per ndergjegje ne vendet ku kjo njihet,nje sherbim tjeter ne vend te sherbimit te detyrueshem ushtarak;[/FONT]
[FONT="]c.cdo sherbim qe kerkohet ne raste emergjence ose fatkeqesie natyrore qe kercenojne jeten ose mireqenien e komunitetit;[/FONT]
[FONT="]d.cdo pune ose sherbim qe ben pjese ne detyrimet civile normale.[/FONT]
[FONT="]Sic shihet neni 4 i KEDRNJ ka si objekt te rregullimit te tij dy ceshtje themelore,te cilat I trajton ne menyre te vecante nga njera-tjetra qe jane;skllaveria dhe roberia nga njera ane dhe puna e detyruar ose me shtrengim nga ana tjeter.[/FONT]
[FONT="]1.Skllaveria dhe roberia[/FONT][FONT="].[/FONT]
[FONT="]Para se te japim nocionin e secilit prej termave te mesiperm ,theksojme faktin se organet e Konventes,Gjykata dhe Komisioni nuk kane perpunuar nje koncept te tyrin autonom,por ne rastet praktike qe kane hasur gjate veprimtarise se tyre,si baze per interpretim kane sherbyer konventat perkatese.[/FONT]
[FONT="]Numri i ceshtjeve qe kane patur si pretendim shkeljen e ndalimit kunder skllaverise dhe roberise kane qene te pakta,shumica jane paraqitur nga te burgosur dhe nuk kane qene te suksesshme.Megjithate ne rast se do te ishte paraqitur nevoja,padyshim qe komisioni ose gjykata do ti ishin referuar konventes se vitit 1946 “Mbi ndalimin e skllaverise”.[/FONT]
[FONT="]Te dyja termat roberi dhe skllaveri i referohen statusit apo gjendjes se pergjithshme te nje personi konkret,ku shprehja skllaveri tregon se individi ndodhet plotesisht ne zoterimin ligjor te nje personi tjeter,ndersa termi roberi tregon forma me pak angazhese te kufizimit te lirise se personit dhe mund ti referohet teresise se kushteve te punes dhe dhe/ose per te punuar ose siguruar sherbime ne favor te nje tjetri,te cilat ky person nuk mund ti shmange apo ti ndryshoje.Pra, ato karakterizohen nga kushte shtypje prej te cilave personi nuk mund te shpetoje dhe ndodhet ne pamundesi absolute per ti ndryshuar ato.Ne ceshtjen Van Droogenbroeck kunder Belgjikes*,komisioni u shpreh se “Vendosja e nje krimineli nen mbikqyrjen e autoriteteve shteterore nuk[/FONT]
[FONT="]___________________[/FONT]
[FONT="]*[/FONT][FONT="]Van Droogenbroeck v.Belgium,Comm.report 9.7.80,Eur.Court H.R,Series B no.44,p.30[/FONT]
[FONT="]perbente aspak roberi,sepse kjo mase ishte per nje kohe te kufizuar ,mbetej nen kontrollin gjykates dhe nuk cenonte statusin ligjor te personit konkret.[/FONT]
[FONT="]Pra,te dy termat skllaveri dhe roberi perfshijne forma te kontrollit mbi individin,te cilat ndikojne drejtperdrejt ne statusin juridik te tij dhe qe ky i fundit nuk ka asnje mundesi per ti ndryshuar ato.Vihet re se ato jane koncepte perafersisht te njejta me njera tjetren,por egziston nje dallim thelbesor midis tyre i cili konsiston ne intesitetin dhe karakterin e kontrollit mbi individin ne secilin rast.Ne skllaveri,individi konsiderohet si nje objekt i se drejtes se pronesise,ku pronari mund te ushtroje mbi te te gjitha tagrat e pronesise,ndersa roberia konstatohet ne rastet refuzimit serioz te lirise, ku personi pervec detyrimit te kryerjes e disa sherbimeve ne favor te nje tjetri ka edhe detyrimin e qendrimit te pronarit pa patur mundesine e ndryshimit te kesaj situate,por ai i gezon te drejtat e tjera si subjekt i se drejtes dhe nuk mund te konsiderohet si nje objekt qe pronari mund te beje c’te doje mbi duke gezuar edhe te drejten e jetes.[/FONT]
[FONT="]2. Puna e detyruar ose me shtrengim.[/FONT]
[FONT="]Sic u theksua me siper edhe ne rastin e punes se detyruar ose me shtrengim,organet e konventes nuk kane perpunuar nje koncept te pavarur,por i jane referuar perkufizimeve te percaktuara ne konventen nr.29 te ONP te vitit 1930 e ndryshuar ne vitin 1946 dhe plotesuar me Konventen nr.105 te ONP e vitit 1957.Konkretisht neni 2 i ONP, e perkufizon “punen e detyruar”si “cdo pune ose sherbim qe i merret nje individi nen kercenimin me ndonje denim dhe te cilin ky individ nuk ka ofruar ta beje vullnetarisht”,pra theksi “punes se detyruar vihet mbi karakterin e pavullnetshem te punes se kryer,qe do te thote qe puna ose sherbimi eshte kryer nga punonjesi kunder vullnetit te tij dhe se dyti ne karakterin e padrejte dhe shtypes se punes dhe sherbimit ,pasi kryhen nen kercenimin me ndonje denim.Edhe komisioni duke marre per baze konventen e siperpermendur ne praktiken e tij ligjore si p:sh ceshtjet, “Iversen kunder Norvegjise” dhe “Van der Mussele v.Belgium”,ka ndjekur te njejten linj per te dhene kuptimin e punes se detyruar ose me shtrengim”, duke theksuar se nje pune e tille eshte puna qe ndermerret dhe realizohet me ane te shtrengimit fizik ose psikik.Gjithashtu ai ka evidentuar disa nga rastet kur nuk kemi te bejme me pune te detyruar ose me shtengim dhe konkretisht:[/FONT]
[FONT="]-sherbimi kryhet per nje kohe te kufizuar,[/FONT]
[FONT="]-shperblehet ne nivelin e duhur,[/FONT]
[FONT="]-eshte ne perputhje me profesionin e zgjedhur,[/FONT]
[FONT="]-nuk zbatohet ne menyre arbitrare apo diskriminuese,[/FONT]
[FONT="]-nuk eshte i paarsyeshem[/FONT]
[FONT="]-detyrimet e tij formojne pjese perberese te ushtrimit normal te profesionit.[/FONT]
[FONT="]*[/FONT][FONT="]PADEROGUESHMERIA E TE DREJTAVE TE GARANTUARA NGA NENI 4 I K.E.D.NJ.[/FONT]
[FONT="]Te drejtat e mbrojtur nga neni 4 i K.E.Dr.NJ,lidhen drejtperdrejt me individin si qenie njerezore,si subjekt i se drejtes si dhe me integritetin dhe dinjitetin njerezor, si te tilla ato nuk mund te derogohen ne asnje rast.Neni 4 i Konventes Europiane vendos mbi shtetet jo vetem detyrimin negative per te mos kerkuar pune te detyruar nga individet,ai gjithashtu mund te detyroje shtetet te mos lejoje individe te fuqishem te imponojne mbi individe te tjere pune te tille. Pra detyrimi i shtetit per te garantuar te drejtat e sanksionuara ne nenin 4 shtrihet ne dy plane, ne marredheniet midis shtetit(organeve qe perfaqesojne ate) dhe individeve si dhe ne marredheniet midis vete ketyre te fundit. [/FONT]
[FONT="]Paragrafi i pare i nenit 4 te KEDrNJ “Askush nuk mund te mbahet ne skllaveri ose roberi”,perben nje ndalim absolut te skllaverise dhe roberise dhe ne asnje rast nuk lejon te behet perjashtim.[/FONT]
[FONT="]Paragrafi i dyte parashikon ndalimin e pergjithshem dhe absolut te “punes se detyruar ose me shtrengim”.Themi ndalimin absolut sepse,perjashtimet qe parashikohen ne paragrafin e trete te nenit kater,nuk duhen trajtuar si kufizime ne ushtrimin e se drejtes se mbrojtur ne paragrafin e dyte,por si elemente te perkufizimit te punes se detyruar ose me shtrengim.Pra,ato jane ne ndihme te dhenies se nje kuptimi sa me te sakte te ketij termi,duke qene se paragrafi i dyte percakton vetem ndalimin e punes se detyruar ose me shtrengim dhe nuk ka te parashikuara ato lloje pune qe perfshihen ne kete koncept.[/FONT]
[FONT="]Nga formulimi i paragrafit te trete te nenit kater,rezulton se,egziston nje kategori e caktuar punesh qe nuk perfshihen ne konceptin e punes se detyruar ose me shtrengim dhe sit e tilla(duke mos u konsideruar pune e detyruar ose me shtrengim),ato nuk perbejne ne vetvete derogim nga e drejta e mbrojtur ne paragrafin e dyte,por jane ne funksion te interpretimit te nenit 4/2 per te kuptuar ato lloje pune qe perfshihen ne termin “pune e detyruar ose me shtrengim”.[/FONT]
[FONT="]Kater perjashtimet e parashikuara nga neni 4(3) I referohen atyre situatave ku puna ose sherbimi mund te vendoset (nga shteti ose ligji ne perfitim te te tjereve)pa prekur ndalimin ne nenin 4(2) .[/FONT]
[FONT="]Kategoria e pare e perjashtimeve eshte “cdo pune, qe kerkohet normalisht nga nje njeri qe peson privimin e lirise ne kushtet e parashikuara nga neni 5 i kesaj konvente ose gjate qendrimit te tij ne lirim me kusht.Kjo do te thote qe puna ne burg ose institucione te ngjashme me te,perfshire edhe spitalet nuk ndalohet.[/FONT]
[FONT="]Sipas paragrafit a te nenit 4(3), lejohet puna qe kerkohet normalisht nga te ndaluarit ose personat e privuar nga liria,por vetem puna ne rrjedhen e zakonshme te ndalimit dhe qe synon rehabilitimin e te burgosurit*.Ai perfshin jo vetem punen ne periudhen e privimit pas dhenies se vendimit ndeshkues,pra jo vetem per te ndaluarit apo te denuarit me vendim gjyqesor,por edhe punen qe kerkohet ne te gjitha rastet e heqjes se ligjshme te lirise te permendura ne nenin 5/1 te Konventes.[/FONT]
[FONT="]______________________[/FONT]
[FONT="]*[/FONT][FONT="]Law[/FONT][FONT="]and practice of the Europian Convention on Human Rights and te Europian Social Charter[/FONT]
[FONT="] Kategoria e dyte i referohet cdo sherbimi me karakter ushtarak ose, ne rastin e kundershtuesve per ndergjegje ne vendet ku kjo njihet,nje sherbimi tjeter ne vend te sherbimit te detyrueshem ushtarak;[/FONT]
[FONT="]Formulimi i nenit eshte shume i qarte,sipas tij sherbimet me karakter ushtarak,si dhe cdo sherbim tjeter alternative,ne vendet ku kundershtimi I ndergjegjes lejohet me ligj, nuk perbejne pune te detyruar ose me shtrengim.Sipas vleresimit te komisionit ketu do te perfshihej gjithashtu cdo sherbim ushtarak “on a voluntary basis”, mbi baza vullnetare ose per te cilin individi ka dhene pelqimin.Kjo eshte ceshtja e kater te rinjve kunder Mbreterise se Bashkuar,te cilet kishin marre detyrimin per te sherbyer ne marine per nente vjet,ku komisioni vuri ne dukje vecanerisht se pelqimi i dhene i heq punes se detyruar ose sherbimit karakterin e detyruar.I rendesishme per tu theksuar eshte fakti se pavaresisht se Konventa permend “sherbim civil”ne vend te “sherbimit te detyrueshem ushtarak”,ne rastin e kundershtareve te ndergjegjes nuk do te thote qe Koventa permban te drejten e sherbimeve civile alternative.Formulimi i nenit 4(3) (b) tregon ne menyre te qarte se duke perfshire fjalet “ne vendet ku kjo njihet”,zgjedhja per te njohur ose jo kundershtaret e ndergjegjes i eshte lene Paleve te Larta Kontraktuese,dhe vetem ne qofte se ato e njohin kane detyrimin te parashikojne disa sherbime alternative per ta.Pra,behet fjale vetem per ato shtete te cilat njohin kundershtimin per ndergjegje,qe ne rast refuzimi te kryerjes se sherbimit ushtarak nga personi, kane detyrimin ti sigurojne atij nje sherbim civil alternative.Ne rast se personi refuzon edhe kryerjen e ketij sherbimi civil,shteti mund te aplikoje edhe denime kundrejt tij dhe denimet qe ndermerr shteti ne kete rast nuk perbejne pune te “detyruar ose me shtrengim”.Pra shihet lidhja e ngushte qe qendron midis nenit 4 dhe nenit 9 te Konventes.[/FONT]
[FONT="]Megjithate edhe ketu egziston mundesia e abuzimit qe nen petkun e sherbimeve me karakter ushtarak personi te detyrohet te kryeje sherbime te nje natyre tjeter.[/FONT]
[FONT="]Perjashtimi i trete ka te beje me cdo sherbim qe kerkohet ne raste emergjence ose fatkeqesie natyrore qe kercenojne jeten ose mireqenien e komunitetit;[/FONT]
[FONT="]Problemi qe evidentohet ne kete rast eshte fakti se cilat do te konsiderohen “raste emergjence ose fatkeqesie natyrore” qe kercenojne jeten ose mireqenien e komunitetit.Percaktimi i rasteve te tilla paraqitet i veshtire. Komisioni eshte shprehur se ketu nuk mund te perfshijme cdo mosperputhje strukturore,por vetem nje krize te menjehershme,me karakter te perkohshem.Ne ceshtjen “Iversen kunder Belgjikes”, komisioni pohoi se puna e dentisteve te rinj qe ishin caktuar ne veri te vendit,nuk konsiderohet pune e detyruar ose me dhune,sepse kerkesa per nje pune te tille mund te jete diktuar nga nje gjendje e jashtezakonshme(mungesa katastrofale e dentisteve),qe kercenon mieqenien e shoqerise.Po keshtu,lidhur me perjashtimin d),gjate shqyrtimit te po kesaj ceshtje,komisioni shprehu mendimin se me detyrime qytetare normale duhet te kuptohet para se gjithash “detyrimi i qytetareve per perpjekje te perbashketa ne interesin e pergjithshem shoqeror,ose ne interesin e komunitetit lokal.Sipas interpretimit te dhene ne kuadrin e ONP,me nocionin detyrime qytetare normale do te kuptohet “cdo pune apo sherbim me karakter lokal te parashikuar nga ligji apo si nje zakon i njohur nga popullsia apo komuniteti ne teresi,per mirembajtjen e komunikimeve,ruajtjen e ushqimeve,sigurimin e ujit etj. Ne ceshtjen Karlheinz Schmidt,Gjykata gjeti nje cenim te nenit 4(3)(d),ku Qeveria Austriake i kerkoi qytetareve te gjines mashkullore te sherbenin ne brigaden e zjarrefikesve ose ne rast refuzimi te te paguanin nje kontribut financiar*.Pra perjashtimi d i referohet situatave kur nuk kemi nje kercenim urgjent apo te paparashikuar,por eshte i kufizuar ne punen apo sherbimet ne interes te pergjithshem.[/FONT]
[FONT="]_____________________[/FONT]
[FONT="]*[/FONT][FONT="]Karlheinz Schmidt judgement of 18 July 1994,series A no.291-B[/FONT]
[FONT="]K.E.DR.NJ. ne nenin 4 te saj garanton ndalimin e skllaverise dhe punes se detyruar ose me shtrengim,duke parashikuar si vijon:[/FONT]
[FONT="]1.Askush nuk mbahet ne skllaveri ose roberi.[/FONT]
[FONT="]2.Askujt nuk i kerkohet te beje pune te detyruar ose me shtrengim.[/FONT]
[FONT="]3.Ne kuptim te ketij neni “puna e detyruar ose me shtrengim” nuk perfshin:[/FONT]
[FONT="]a.cdo pune qe kerkohet te behet ne rrjedhen e zakonshme te ndalimit te imponuar ne perputhje me dispozitat e Nenit 5 te kesaj konvente,ose gjate lirimit te tij me kusht prej ketij ndalimi;[/FONT]
[FONT="]b.cdo sherbim me karakter ushtarak ose, ne rastin e kundershtuesve per ndergjegje ne vendet ku kjo njihet,nje sherbim tjeter ne vend te sherbimit te detyrueshem ushtarak;[/FONT]
[FONT="]c.cdo sherbim qe kerkohet ne raste emergjence ose fatkeqesie natyrore qe kercenojne jeten ose mireqenien e komunitetit;[/FONT]
[FONT="]d.cdo pune ose sherbim qe ben pjese ne detyrimet civile normale.[/FONT]
[FONT="]Sic shihet neni 4 i KEDRNJ ka si objekt te rregullimit te tij dy ceshtje themelore,te cilat I trajton ne menyre te vecante nga njera-tjetra qe jane;skllaveria dhe roberia nga njera ane dhe puna e detyruar ose me shtrengim nga ana tjeter.[/FONT]
[FONT="]1.Skllaveria dhe roberia[/FONT][FONT="].[/FONT]
[FONT="]Para se te japim nocionin e secilit prej termave te mesiperm ,theksojme faktin se organet e Konventes,Gjykata dhe Komisioni nuk kane perpunuar nje koncept te tyrin autonom,por ne rastet praktike qe kane hasur gjate veprimtarise se tyre,si baze per interpretim kane sherbyer konventat perkatese.[/FONT]
[FONT="]Numri i ceshtjeve qe kane patur si pretendim shkeljen e ndalimit kunder skllaverise dhe roberise kane qene te pakta,shumica jane paraqitur nga te burgosur dhe nuk kane qene te suksesshme.Megjithate ne rast se do te ishte paraqitur nevoja,padyshim qe komisioni ose gjykata do ti ishin referuar konventes se vitit 1946 “Mbi ndalimin e skllaverise”.[/FONT]
[FONT="]Te dyja termat roberi dhe skllaveri i referohen statusit apo gjendjes se pergjithshme te nje personi konkret,ku shprehja skllaveri tregon se individi ndodhet plotesisht ne zoterimin ligjor te nje personi tjeter,ndersa termi roberi tregon forma me pak angazhese te kufizimit te lirise se personit dhe mund ti referohet teresise se kushteve te punes dhe dhe/ose per te punuar ose siguruar sherbime ne favor te nje tjetri,te cilat ky person nuk mund ti shmange apo ti ndryshoje.Pra, ato karakterizohen nga kushte shtypje prej te cilave personi nuk mund te shpetoje dhe ndodhet ne pamundesi absolute per ti ndryshuar ato.Ne ceshtjen Van Droogenbroeck kunder Belgjikes*,komisioni u shpreh se “Vendosja e nje krimineli nen mbikqyrjen e autoriteteve shteterore nuk[/FONT]
[FONT="]___________________[/FONT]
[FONT="]*[/FONT][FONT="]Van Droogenbroeck v.Belgium,Comm.report 9.7.80,Eur.Court H.R,Series B no.44,p.30[/FONT]
[FONT="]perbente aspak roberi,sepse kjo mase ishte per nje kohe te kufizuar ,mbetej nen kontrollin gjykates dhe nuk cenonte statusin ligjor te personit konkret.[/FONT]
[FONT="]Pra,te dy termat skllaveri dhe roberi perfshijne forma te kontrollit mbi individin,te cilat ndikojne drejtperdrejt ne statusin juridik te tij dhe qe ky i fundit nuk ka asnje mundesi per ti ndryshuar ato.Vihet re se ato jane koncepte perafersisht te njejta me njera tjetren,por egziston nje dallim thelbesor midis tyre i cili konsiston ne intesitetin dhe karakterin e kontrollit mbi individin ne secilin rast.Ne skllaveri,individi konsiderohet si nje objekt i se drejtes se pronesise,ku pronari mund te ushtroje mbi te te gjitha tagrat e pronesise,ndersa roberia konstatohet ne rastet refuzimit serioz te lirise, ku personi pervec detyrimit te kryerjes e disa sherbimeve ne favor te nje tjetri ka edhe detyrimin e qendrimit te pronarit pa patur mundesine e ndryshimit te kesaj situate,por ai i gezon te drejtat e tjera si subjekt i se drejtes dhe nuk mund te konsiderohet si nje objekt qe pronari mund te beje c’te doje mbi duke gezuar edhe te drejten e jetes.[/FONT]
[FONT="]2. Puna e detyruar ose me shtrengim.[/FONT]
[FONT="]Sic u theksua me siper edhe ne rastin e punes se detyruar ose me shtrengim,organet e konventes nuk kane perpunuar nje koncept te pavarur,por i jane referuar perkufizimeve te percaktuara ne konventen nr.29 te ONP te vitit 1930 e ndryshuar ne vitin 1946 dhe plotesuar me Konventen nr.105 te ONP e vitit 1957.Konkretisht neni 2 i ONP, e perkufizon “punen e detyruar”si “cdo pune ose sherbim qe i merret nje individi nen kercenimin me ndonje denim dhe te cilin ky individ nuk ka ofruar ta beje vullnetarisht”,pra theksi “punes se detyruar vihet mbi karakterin e pavullnetshem te punes se kryer,qe do te thote qe puna ose sherbimi eshte kryer nga punonjesi kunder vullnetit te tij dhe se dyti ne karakterin e padrejte dhe shtypes se punes dhe sherbimit ,pasi kryhen nen kercenimin me ndonje denim.Edhe komisioni duke marre per baze konventen e siperpermendur ne praktiken e tij ligjore si p:sh ceshtjet, “Iversen kunder Norvegjise” dhe “Van der Mussele v.Belgium”,ka ndjekur te njejten linj per te dhene kuptimin e punes se detyruar ose me shtrengim”, duke theksuar se nje pune e tille eshte puna qe ndermerret dhe realizohet me ane te shtrengimit fizik ose psikik.Gjithashtu ai ka evidentuar disa nga rastet kur nuk kemi te bejme me pune te detyruar ose me shtengim dhe konkretisht:[/FONT]
[FONT="]-sherbimi kryhet per nje kohe te kufizuar,[/FONT]
[FONT="]-shperblehet ne nivelin e duhur,[/FONT]
[FONT="]-eshte ne perputhje me profesionin e zgjedhur,[/FONT]
[FONT="]-nuk zbatohet ne menyre arbitrare apo diskriminuese,[/FONT]
[FONT="]-nuk eshte i paarsyeshem[/FONT]
[FONT="]-detyrimet e tij formojne pjese perberese te ushtrimit normal te profesionit.[/FONT]
[FONT="]*[/FONT][FONT="]PADEROGUESHMERIA E TE DREJTAVE TE GARANTUARA NGA NENI 4 I K.E.D.NJ.[/FONT]
[FONT="]Te drejtat e mbrojtur nga neni 4 i K.E.Dr.NJ,lidhen drejtperdrejt me individin si qenie njerezore,si subjekt i se drejtes si dhe me integritetin dhe dinjitetin njerezor, si te tilla ato nuk mund te derogohen ne asnje rast.Neni 4 i Konventes Europiane vendos mbi shtetet jo vetem detyrimin negative per te mos kerkuar pune te detyruar nga individet,ai gjithashtu mund te detyroje shtetet te mos lejoje individe te fuqishem te imponojne mbi individe te tjere pune te tille. Pra detyrimi i shtetit per te garantuar te drejtat e sanksionuara ne nenin 4 shtrihet ne dy plane, ne marredheniet midis shtetit(organeve qe perfaqesojne ate) dhe individeve si dhe ne marredheniet midis vete ketyre te fundit. [/FONT]
[FONT="]Paragrafi i pare i nenit 4 te KEDrNJ “Askush nuk mund te mbahet ne skllaveri ose roberi”,perben nje ndalim absolut te skllaverise dhe roberise dhe ne asnje rast nuk lejon te behet perjashtim.[/FONT]
[FONT="]Paragrafi i dyte parashikon ndalimin e pergjithshem dhe absolut te “punes se detyruar ose me shtrengim”.Themi ndalimin absolut sepse,perjashtimet qe parashikohen ne paragrafin e trete te nenit kater,nuk duhen trajtuar si kufizime ne ushtrimin e se drejtes se mbrojtur ne paragrafin e dyte,por si elemente te perkufizimit te punes se detyruar ose me shtrengim.Pra,ato jane ne ndihme te dhenies se nje kuptimi sa me te sakte te ketij termi,duke qene se paragrafi i dyte percakton vetem ndalimin e punes se detyruar ose me shtrengim dhe nuk ka te parashikuara ato lloje pune qe perfshihen ne kete koncept.[/FONT]
[FONT="]Nga formulimi i paragrafit te trete te nenit kater,rezulton se,egziston nje kategori e caktuar punesh qe nuk perfshihen ne konceptin e punes se detyruar ose me shtrengim dhe sit e tilla(duke mos u konsideruar pune e detyruar ose me shtrengim),ato nuk perbejne ne vetvete derogim nga e drejta e mbrojtur ne paragrafin e dyte,por jane ne funksion te interpretimit te nenit 4/2 per te kuptuar ato lloje pune qe perfshihen ne termin “pune e detyruar ose me shtrengim”.[/FONT]
[FONT="]Kater perjashtimet e parashikuara nga neni 4(3) I referohen atyre situatave ku puna ose sherbimi mund te vendoset (nga shteti ose ligji ne perfitim te te tjereve)pa prekur ndalimin ne nenin 4(2) .[/FONT]
[FONT="]Kategoria e pare e perjashtimeve eshte “cdo pune, qe kerkohet normalisht nga nje njeri qe peson privimin e lirise ne kushtet e parashikuara nga neni 5 i kesaj konvente ose gjate qendrimit te tij ne lirim me kusht.Kjo do te thote qe puna ne burg ose institucione te ngjashme me te,perfshire edhe spitalet nuk ndalohet.[/FONT]
[FONT="]Sipas paragrafit a te nenit 4(3), lejohet puna qe kerkohet normalisht nga te ndaluarit ose personat e privuar nga liria,por vetem puna ne rrjedhen e zakonshme te ndalimit dhe qe synon rehabilitimin e te burgosurit*.Ai perfshin jo vetem punen ne periudhen e privimit pas dhenies se vendimit ndeshkues,pra jo vetem per te ndaluarit apo te denuarit me vendim gjyqesor,por edhe punen qe kerkohet ne te gjitha rastet e heqjes se ligjshme te lirise te permendura ne nenin 5/1 te Konventes.[/FONT]
[FONT="]______________________[/FONT]
[FONT="]*[/FONT][FONT="]Law[/FONT][FONT="]and practice of the Europian Convention on Human Rights and te Europian Social Charter[/FONT]
[FONT="] Kategoria e dyte i referohet cdo sherbimi me karakter ushtarak ose, ne rastin e kundershtuesve per ndergjegje ne vendet ku kjo njihet,nje sherbimi tjeter ne vend te sherbimit te detyrueshem ushtarak;[/FONT]
[FONT="]Formulimi i nenit eshte shume i qarte,sipas tij sherbimet me karakter ushtarak,si dhe cdo sherbim tjeter alternative,ne vendet ku kundershtimi I ndergjegjes lejohet me ligj, nuk perbejne pune te detyruar ose me shtrengim.Sipas vleresimit te komisionit ketu do te perfshihej gjithashtu cdo sherbim ushtarak “on a voluntary basis”, mbi baza vullnetare ose per te cilin individi ka dhene pelqimin.Kjo eshte ceshtja e kater te rinjve kunder Mbreterise se Bashkuar,te cilet kishin marre detyrimin per te sherbyer ne marine per nente vjet,ku komisioni vuri ne dukje vecanerisht se pelqimi i dhene i heq punes se detyruar ose sherbimit karakterin e detyruar.I rendesishme per tu theksuar eshte fakti se pavaresisht se Konventa permend “sherbim civil”ne vend te “sherbimit te detyrueshem ushtarak”,ne rastin e kundershtareve te ndergjegjes nuk do te thote qe Koventa permban te drejten e sherbimeve civile alternative.Formulimi i nenit 4(3) (b) tregon ne menyre te qarte se duke perfshire fjalet “ne vendet ku kjo njihet”,zgjedhja per te njohur ose jo kundershtaret e ndergjegjes i eshte lene Paleve te Larta Kontraktuese,dhe vetem ne qofte se ato e njohin kane detyrimin te parashikojne disa sherbime alternative per ta.Pra,behet fjale vetem per ato shtete te cilat njohin kundershtimin per ndergjegje,qe ne rast refuzimi te kryerjes se sherbimit ushtarak nga personi, kane detyrimin ti sigurojne atij nje sherbim civil alternative.Ne rast se personi refuzon edhe kryerjen e ketij sherbimi civil,shteti mund te aplikoje edhe denime kundrejt tij dhe denimet qe ndermerr shteti ne kete rast nuk perbejne pune te “detyruar ose me shtrengim”.Pra shihet lidhja e ngushte qe qendron midis nenit 4 dhe nenit 9 te Konventes.[/FONT]
[FONT="]Megjithate edhe ketu egziston mundesia e abuzimit qe nen petkun e sherbimeve me karakter ushtarak personi te detyrohet te kryeje sherbime te nje natyre tjeter.[/FONT]
[FONT="]Perjashtimi i trete ka te beje me cdo sherbim qe kerkohet ne raste emergjence ose fatkeqesie natyrore qe kercenojne jeten ose mireqenien e komunitetit;[/FONT]
[FONT="]Problemi qe evidentohet ne kete rast eshte fakti se cilat do te konsiderohen “raste emergjence ose fatkeqesie natyrore” qe kercenojne jeten ose mireqenien e komunitetit.Percaktimi i rasteve te tilla paraqitet i veshtire. Komisioni eshte shprehur se ketu nuk mund te perfshijme cdo mosperputhje strukturore,por vetem nje krize te menjehershme,me karakter te perkohshem.Ne ceshtjen “Iversen kunder Belgjikes”, komisioni pohoi se puna e dentisteve te rinj qe ishin caktuar ne veri te vendit,nuk konsiderohet pune e detyruar ose me dhune,sepse kerkesa per nje pune te tille mund te jete diktuar nga nje gjendje e jashtezakonshme(mungesa katastrofale e dentisteve),qe kercenon mieqenien e shoqerise.Po keshtu,lidhur me perjashtimin d),gjate shqyrtimit te po kesaj ceshtje,komisioni shprehu mendimin se me detyrime qytetare normale duhet te kuptohet para se gjithash “detyrimi i qytetareve per perpjekje te perbashketa ne interesin e pergjithshem shoqeror,ose ne interesin e komunitetit lokal.Sipas interpretimit te dhene ne kuadrin e ONP,me nocionin detyrime qytetare normale do te kuptohet “cdo pune apo sherbim me karakter lokal te parashikuar nga ligji apo si nje zakon i njohur nga popullsia apo komuniteti ne teresi,per mirembajtjen e komunikimeve,ruajtjen e ushqimeve,sigurimin e ujit etj. Ne ceshtjen Karlheinz Schmidt,Gjykata gjeti nje cenim te nenit 4(3)(d),ku Qeveria Austriake i kerkoi qytetareve te gjines mashkullore te sherbenin ne brigaden e zjarrefikesve ose ne rast refuzimi te te paguanin nje kontribut financiar*.Pra perjashtimi d i referohet situatave kur nuk kemi nje kercenim urgjent apo te paparashikuar,por eshte i kufizuar ne punen apo sherbimet ne interes te pergjithshem.[/FONT]
[FONT="]_____________________[/FONT]
[FONT="]*[/FONT][FONT="]Karlheinz Schmidt judgement of 18 July 1994,series A no.291-B[/FONT]
[FONT="] PUNOI[/FONT]
[FONT="]IGERTA BENGU[/FONT]